Lễ Vu Lan (ngày rằm tháng Bảy âm lịch hằng năm) là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo, xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Vu Lan trở thành ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm và lòng biết ơn.
Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng mà còn có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, về với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” với tổ tiên. Lễ Vu Lan của Phật giáo đã trở thành truyền thống của tinh thần báo hiếu, báo ân, phù hợp với tinh thần tín ngưỡng thờ tổ tiên thiêng liêng của người dân Việt, là cuộc lễ mang đậm nét nhân văn, làm rạng rỡ đạo lý đền ơn đáp nghĩa của dân tộc.
Nguồn gốc lễ Vu Lan Lễ hội Vu lan xuất phát từ sự tích Phật giáo được ghi lại trong kinh Vu Lan Bồn. Theo kinh Vu Lan Bồn, Lễ Vu Lan phát xuất từ thời Đức Phật; Ngài đã dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ ở đời này và nhiều đời khác. Người đầu tiên tiếp nhận chính là Tôn giả Mục Kiền Liên - một trong 10 vị đệ tử xuất chúng của Đức Phật.
Kinh "Vu Lan Bồn" có ghi lại: ngày xưa, khi Bồ Tát Mục Kiền Liên tu thành chánh quả, tưởng nhớ mẫu thân, đã dùng tuệ nhãn kiếm tìm khắp nơi trong trời đất, liền thấy mẹ mình đang ở trong loài ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ rất khổ sở. Thương mẹ, Ngài đã vận thần thông xuống cõi ngạ quỷ dâng bát cơm đầy cho mẹ. Rất tiếc, bà Thanh Đề còn quá sân si và bởi ác nghiệp còn quá nặng nên khi bốc cơm đưa vào miệng thì cơm biến thành lửa. Tôn giả Mục Kiền Liên không có cách nào cứu được mẹ nên Ngài liền quay về hỏi Đức Phật.
Đức Phật dạy rằng: "Dù ông có thần thông quảng đại như thế nào cũng không đủ sức cứu mẹ ông, chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng khắp nơi, sau 3 tháng an cư kiết hạ cùng tập trung chú nguyện mới có thể chuyển hoá được nghiệp lực giúp mẹ ông thoát khỏi cảnh khổ".
Tôn giả Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật, cung thỉnh chư Tăng, sắm sửa lễ cúng vào ngày 15/7 âm lịch.
Sau đó, mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này Đức Phật cũng dạy: Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu-Lan-Bồn Pháp) mà làm". Từ đó, ngày Lễ Vu Lan ra đời.
Ý nghĩa thờ cúng Lễ Vu Lan trùng hợp với ngày Rằm tháng 7 Xá tội vong nhân theo phong tục Á Đông. Theo tín ngưỡng dân gian, đây là ngày mở cửa ngục, ân xá cho vong nhân nên có lễ cúng Cô Hồn cho các vong linh không nhà cửa, không nơi nương tựa, không có thân nhân trên dương thế; đây cũng là ngày mọi tù nhân ở Địa ngục có cơ hội được xá tội, thoát sanh. Vì thế, ngoài mâm cúng ông bà, tổ tiên trong nhà thì vào lễ Vu Lan mọi người còn cúng thêm mâm ngoài trời gọi là cúng chúng sinh dành cho những cô hồn, ma đói không nơi nương tựa.
Đối với Phật giáo, trong dịp lễ Vu lan, phật tử thường cầu siêu cho người đã khuất, làm phúc bố thí, phóng sinh để tích phước cầu an, cầu mong cho cha mẹ được tăng phúc tăng thọ, hóa giải nghiệp chướng...
Ngoài ra, trong dịp lễ Vu Lan, khi đến chùa các phật tử sẽ được cài lên áo một bông hoa hồng: màu đỏ tượng trưng cho người còn mẹ và màu trắng cho ai đã mất mẹ. Với những ai may mắn được cài bông hồng đỏ trên ngực áo thì được nhắc nhở hãy cố gắng hết lòng vâng lời, hiếu kính, lễ phép với cha mẹ. Còn người cài hoa trắng sẽ thấy như một sự nhắc nhở không bao giờ quên ơn cha mẹ, đồng thời giữ nền nếp gia phong, anh em hòa thuận.
Ngày nay, Đại lễ Vu Lan đã được hiểu với ý nghĩa rộng hơn: Kêu gọi ý thức xã hội về tinh thần đền ơn đáp nghĩa của Đức Phật, khuyến khích con người tri ân, đền ơn bốn nguồn ân đức, đó là: Tri ân và đền ơn cha mẹ sinh thành; thầy cô giáo những người dạy dỗ, truyền đạt tri thức cho con người; tri ân các bậc tiền bối đã dựng xây đất nước, các Anh hùng liệt sỹ đã hy sinh mang lại độc lập, chủ quyền thiêng liêng cho toàn đất nước và cuối cùng là tri ân chính đồng loại con người.
Trong thời đại ngày nay, tinh thần đạo hiếu cần được đề cao, biểu dương mạnh mẽ hơn để truyền thống đó luôn được bồi đắp, ngày càng trở thành sức mạnh văn hóa của dân tộc hôm nay và mãi mãi về sau.
Ý nghĩa của ngày Lễ Vu Lan báo hiếu Ngày Lễ Vu Lan hằng năm được tổ chức nhằm nhắc nhở các thế hệ sau luôn nhớ tới công ơn của thế hệ trước. Không chỉ các Phật tử, Lễ Vu Lan còn mở ra một mùa báo hiếu, báo ân lan tỏa khắp nước ta.
Báo hiếu ở đây là đối với cha mẹ - những người có công ơn sinh thành, nuôi dưỡng ở kiếp này và nhiều kiếp khác. Tín ngưỡng của Phật giáo luôn nhìn nhận con người trong mối quan hệ nhân quả, luân hồi. Điều này có nghĩa là chúng ta phải mở rộng lòng báo hiếu với tất cả chúng sinh.
Những hình ảnh gây xúc động trong mùa Lễ Vu Lan báo hiếu là những bông hồng cài áo. Dù ở độ tuổi, giới tính nào thì người tham dự Lễ đều thành kính đón nhận những bông hồng cài trang trọng trên áo. Hoa màu đỏ là biểu tượng của việc còn mẹ, còn hoa hồng trắng để tưởng nhớ người mẹ đã khuất núi. Hành động cài lên ngực áo bông hoa cao quý tượng trưng cho tình cảm tốt đẹp nhất, là chữ Hiếu tròn đầy mà con cái gửi đến bậc cha mẹ.
Đi chùa cầu an cho cha mẹ
Ngày lễ Vu Lan có nguồn gốc từ sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ trong Phật Giáo, vì thế đây là dịp tốt để bạn đi chùa cầu an, cầu siêu, niệm kinh, cúng dường, làm công quả cầu bình an cho gia đình.
Ở bên cha mẹ nhiều nhất có thể
Vu Lan chính là dịp lễ báo hiếu, bày tỏ tấm lòng thành đối với ba mẹ. Vì thế, bạn nên dành thời gian ở bên cha mẹ mình, cùng nhau trải nghiệm những giây phút ấm cúng, vui vẻ bên người thân. Bởi với đấng sinh thành, họ không mong muốn gì hơn ngoài việc được bên cạnh con cháu của mình.
Đọc Kinh Vu Lan Báo Hiếu
Lễ Vu Lan - một trong những ngày lễ lớn của Phật giáo, mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Vào ngày này, Phật tử và những người con khắp nơi cùng nhau hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công ơn sinh thành của cha mẹ. Một trong những hoạt động quan trọng mang ý nghĩa sâu sắc trong ngày lễ này là tụng kinh Vu Lan. Việc tụng kinh không chỉ giúp chúng ta gửi gắm lòng thành đến người đã khuất mà còn là cách để thanh tịnh tâm hồn, tích lũy thêm phước đức cho bản thân, cho cha mẹ.
Tặng quà cho cha mẹ
Ngoài việc bên cạnh ba mẹ, bạn cũng có thể gửi đến bậc sinh thành của mình những món quà ý nghĩa, kèm theo lời chúc ấm áp. Đối với những người con ở nhà, bạn có thể dành tặng ba mẹ mình chiếc điện thoại chất lượng để liên lạc. Thế nhưng, món quà thực sự có ý nghĩa xuất phát từ tình yêu thương của con cái, chứ không nằm ở giá trị vật chất.