Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 14-KH/TU, ngày 21/3/2016 về việc thực hiện Kết luận số 120-KL/TWTW ngày 7/01/2016 của Bộ Chính trị khóa XI về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong tỉnh tập trung quan tâm chỉ đạo, tổ chức công tác phổ biến, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ đảng viên, công chức, viên chức trách nhiệm về xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở gắn với việc triển khai, quán triệt thực hiện các Nghị quyết, chỉ thị, Kết luận của Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư như: Nghị quyết Trung ương 4; Trung ương 5, Trung ương 6, Trung ương 7, Trung ương 8 (khóa XII). Công văn số 2237-CV/TU ngày 29/6/2018 của Tỉnh uỷ về triển khai thực hiện Quy định số 124-QĐ/TW ngày 02/02/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Quy định về giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ đảng viên”; Hướng dẫn số 02-HD/TU ngày 22/3/2018 của Tỉnh ủy về phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến” ; “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Hàng năm UBND tỉnh đều ban hành Kế hoạch chỉ đạo các sở, ban, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường và đổi mới công tác dân vận chính quyền; đẩy mạnh phong trào thi đua ”Dân vận khéo” giai đoạn 2016 – 2020 và những năm tiếp theo; tiếp tục cụ thể hóa xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở gắn liền với công tác cải cách thủ tục hành chính; tăng cường đối thoại, tiếp công dân, giải quyết những vấn đề khiếu kiện, tố cáo của công dân gắn liền với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; rà soát và phân công bố trí cán bộ phụ trách công tác dân vận gắn với thực hiện quy chế dân chủ cơ sở. Đặc biệt coi trọng việc phát huy quyền làm chủ và những lợi ích, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; đội ngũ cán bộ công chức, viên chức nêu cao tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ, văn hóa ứng xử trong quan hệ, giải quyết công việc của nhân dân theo hướng ”Trọng dân, gần dân, hiểu dân và có trách nhiệm với nhân dân”, ”Nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”. Triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch, đề án phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an sinh xã hội; đổi mới việc thực hiện cơ chế ”một cửa”, ”một cửa liên thông” trong giải quyết thủ tục hành chính. Duy trì tiếp công dân, đối thoại giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân theo quy định của pháp luật. Hội đồng nhân dân các cấp thường xuyên duy trì và nâng cao chất lượng việc tiếp xúc cử tri định kỳ trước và sau kỳ họp Hội đồng nhân dân để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và những ý kiến phản ánh của cử tri; nâng cao hiệu quả công tác chất vấn và trả lời chất vấn của cử tri tại các kỳ họp, báo cáo kịp thời kết quả giải quyết những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của cử tri giữa hai kỳ họp. Hội đồng nhân dân và UBND các cấp tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động, thực hiện tốt hơn chế độ dân chủ đại diện.
Thực trạng phát huy quyền làm chủ của nhân dân “Nhân dân làm chủ” trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”
Nhận thức được tầm quan trọng của việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” cấp ủy từ tỉnh đến cơ sở đã tập trung chỉ đạo và tạo mọi điều kiện để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo ra nhiều “kênh” để nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình, tổ chức nhiều đợt lấy ý kiến của nhân dân về những vấn đề quan trọng như góp ý văn kiện Đại hội Đảng các cấp, công tác cán bộ…. Bên cạnh đó Tỉnh ủy đã ban hành Quy định về trách nhiệm tiếp thu góp ý của cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở khi được Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp và nhân dân tham gia góp ý xây dựng theo Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI). Ban hành Quyết định số 780-QĐ/TU ngày 13/9/2017 của Tỉnh ủy và thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Quy định số 11-QĐi/TW, ngày 18/02/2019 của Bộ Chính trị “về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân”; Hướng dẫn số 02-HD/TU ngày 22/3/2018 của Tỉnh ủy về việc phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến” ; “tự chuyển hóa” trong nội bộỉ. Chỉ đạo UBND tỉnh giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp, kéo dài trên địa bàn tỉnh Chỉ đạo cấp ủy các cấp tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp triển khai thực hiện tốt Quy định số 124-QĐi/TW, ngày 02/02/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “về giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ đảng viên” và Đề án “Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền”.
MTTQVN tỉnh đã chủ trì, phối hợp các ngành chức năng tổ chức giám sát chuyên đề được 45 đợt về việc thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước. Sau đợt giám sát, Ban Thường MTTQVN tỉnh đều có báo cáo kết quả giám sát, ban hành Thông báo kết luận và gửi kiến nghị đến các cấp ủy, chính quyền và các ngành chức năng chỉ đạo, chấn chỉnh, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện. Các kiến nghị của MTTQVN tỉnh đều được Tỉnh ủy, UBND tỉnh các ngành chức năng tiếp thu, chỉ đạo giải trình đầy đủ cụ thể theo quy định, điển hình như: việc giám sát về việc trả lời các ý kiến, kiến nghị của cử tri; việc thực hiện các quy định của pháp luật trong công tác thi hành án ở cộng đồng; giám sát các vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài trên địa bàn tỉnh.
Thực trạng phát huy quyền làm chủ của nhân dân, “Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”
Các cấp ủy Đảng, chính quyền luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở gắn với nhiệm vụ chính trị phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương, phong trào thi đua “dân vận khéo”; cuộc vận động “toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” tạo được sự đồng thuận trong nhân dân. Những nội dung nổi bật nhất là tập trung công khai các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các Nghị quyết của HĐND các cấp; dự án phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội, dự toán, quyết toán ngân sách hàng năm của cấp xã; phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư liên quan đến dự án, công trình trên địa bàn cấp xã; việc quản lý và sử dụng các loại quỹ, khoản đầu tư để nhân dân biết với nhiều hình thức phù hợp, để người dân phát huy quyền làm chủ trong việc bàn bạc, quyết định những công việc của thôn, ấp, khu phố; tham gia ý kiến trước khi cơ quan có thẩm quyền quyết định.
Dân chủ trong việc xây dựng nông thôn mới được người dân nhận thức tích cực, qua các phong trào tuyên truyền, vận động, bàn bạc dân chủ nhân dân tự nguyện đóng góp xây dựng nông thôn mới đã đạt được kết quả, cụ thể: đến nay: có 70/90 xã công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (10 xã công nhận đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, đạt 100% kế hoạch năm), chiếm tỷ lệ 77,77%. Dân chủ trong việc thực hiện chính sách an sinh xã hội, thực hiện Nghị quyết số 42/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg ngày 24/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ quy định về việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19. Đến nay Ủy ban Nhân tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng chi trả hơn 83,779 tỷ đồng cho 82.932 đối tượng được thụ hưởng đạt 98,30% kế hoạch. Các chính sách đối với người có công, công tác bảo trợ xã hội được thực hiện hiệu quả kịp thời, đúng đối tượng, tiếp nhận và giải quyết 3.988 hồ sơ. Tổ chức thăm đối tương chính sách, người có công với cách mạng và tặng 70.980 phần quà trị giá 28, 525 tỷ đồng. Về triển khai Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ: các chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động, người dân gặp khó khăn do dịch bệnh dự kiến hoàn thành 100% đối tượng hỗ trợ theo 12 chính sách của Nghị quyết 68/NQ-CP của Chính phủ với tổng kinh phí là 210 tỷ đồng. Về chính sách hỗ trợ người dân tỉnh Bình Phước gặp khó khăn do dịch bệnh Covid-19 sinh sống và ở lại thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương và tỉnh Đồng Nai đã thực hiện hỗ trợ 13.999 người với số tiền 9 tỷ 890,5 triệu đồng.
Có thể nói trong thời gian tới tình hình trên thế giới và khu vực, tiếp tục có những diễn biến bất ổn, có những tác động không nhỏ đến tình hình trong nước nói chung và trên địa bàn tỉnh Bình Phước nói riêng; các vấn đề liên quan đến tranh chấp đất đai, đền bù, giải phóng mặt bằng,tình hình thiên tai, dịch bệnh; các đối tượng lợi dụng không gian mạng lôi kéo, truyền đạo trái pháp luật, xuyên tạc chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Bên cạnh đó cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức, trong đó đang đặt ra các yêu cầu mới trong việc đảm bảo quyền làm chủ của người dân. Dưới sự hỗ trợ của nền tảng công nghệ, người dân chủ động và tích cực tham gia các hoạt động quản lý Nhà nước và xã hội; mối quan hệ tương tác người dân và Nhà nước cần được củng cố và đòi hỏi Nhà nước đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân đó là bên cạnh những ý kiến tích cực, mang tính chất xây dựng, còn có những ý kiến trái chiều, quan điểm khác nhau đòi hỏi cần được xem xét toàn diện, hợp lý.
Để tiếp tục phát huy quyền làm chủ của nhân dân, “Nhân dân làm chủ” trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tỉnh ủy đã đề ra một số giải pháp, cụ thể:
Một là, tiếp tục quán triệt các văn bản của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở để không ngừng nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân về thực hành dân chủ, Những vấn đề “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” phải được cụ thể hóa thực hiện trên mọi lĩnh vực của đời sống. Mở rộng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân đi đôi với giữ gìn kỷ cương, trật tự.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự phối hợp thực hiện giữa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong việc đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, cải cách hành chính theo hướng gần dân, sát dân, tôn trọng ý kiến của nhân dân với phương châm “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin” tạo điều kiện để nhân dân tham gia hoạt động giám sát gắn với đổi mới phong cách làm việc, văn hóa ứng xử, tăng cường trách nhiệm cá nhân người đứng đầu.
Ba là, tăng cường sự phối hợp của cả hệ thống chính trị trong việc đẩy mạnh thực hiện Quy chế dân chủ. Nâng cao vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội đối với việc ban hành và thực hiện cơ chế, chính sách của Đảng, Nhà nước liên quan đến quyền, nghĩa vụ của công dân, xem đây là một nội dung quan trọng trong việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở. Phát động và tổ chức tốt các phong trào quần chúng nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ, gắn với phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; phong trào thi đua “dân vận khéo” gắn với xây dựng nông thôn mới.
Bốn là, thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp giữa Thường trực HĐND - UBND- Ban Thường trực UBMTTQVN cùng cấp. Nâng cao chất lượng công tác tiếp xúc xử tri, công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo qua đó, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân phản ánh với Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, nhằm giải quyết ý kiến, kiến nghị tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân với phương châm: "trọng dân, gần dân, hiểu dân và có trách nhiệm với nhân dân".
Năm là, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; vận động nhân dân tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; tham gia giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử, cán bộ, công chức, đảng viên trong việc thực hiện các chính sách, pháp luật. Thương xuyên củng cố, kiện toàn tổ chức và nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng động trong công tác giám sát, kịp thời phát hiện, kiện nghị xử lý các vụ việc tiêu cực, vi phạm pháp luật ngay từ cơ sở.
Sáu là, tăng cường tuyên truyền, vận động và tổ chức các hoạt động thiết thực nhằm triển khai thực hiện có hiệu quả các Quyết định số 217, 218- QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ chính trị (Khóa XI) về ban hành “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội” và “Quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền”; việc triển khai thực hiện Quyết định số 99-QĐ/TW, ngày 03/10/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành“Hướng dẫn khung để các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”,“tự chuyển hoá” trong nội bộ”; Quy định số 124-QĐ/TW, ngày 02/02/2018 của Ban chấp hành Trung ương Đảng “Về giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên” đồng thời thực hiện công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của nhân dân theo Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị về tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của nhân dân.